Zioła to niezwykle wdzięczny surowiec, ale wymagają wiedzy, doświadczenia i cierpliwości. Ich wartość – aromat, smak, kolor i zawartość substancji czynnych – w ogromnej mierze zależy od tego, kiedy i jak zostaną zebrane. Odpowiedni moment i sposób zbioru to podstawa jakości, którą później cenią zarówno przetwórcy, jak i konsumenci końcowych produktów.
W Polish Herbs od lat współpracujemy z plantatorami i zbieraczami z całej Polski, dlatego doskonale wiemy, jak ważne są te etapy. Oto kilka zasad, które decydują o tym, że zioła zachowują pełnię swojej naturalnej mocy.
Kiedy zbierać zioła – znaczenie odpowiedniego terminu
Każda roślina ma swój rytm wzrostu i moment, w którym gromadzi najwięcej substancji aktywnych. Właśnie wtedy należy przystąpić do zbioru.
- Liście – zbiera się najczęściej tuż przed kwitnieniem, gdy są młode, zdrowe i bogate w olejki eteryczne. Tak zbierana jest m.in. pokrzywa czy melisa.
- Kwiaty – najlepiej zbierać w pełni kwitnienia, zanim zaczną przekwitać. Dotyczy to np. rumianku czy nagietka.
- Ziele (czyli całe nadziemne części rośliny) – zbierane w momencie, gdy roślina osiąga maksymalny rozwój, najczęściej w okresie kwitnienia. Tak pozyskuje się m.in. miętę czy tymianek.
- Korzenie i kłącza – wykopuje się jesienią lub wczesną wiosną, kiedy roślina nie wypuszcza jeszcze pędów i cała energia zgromadzona jest w częściach podziemnych (np. kozłek lekarski, arcydzięgiel).
- Owoce i nasiona – zbierane w momencie dojrzałości, ale zanim zdążą opaść lub zostać zjedzone przez ptaki (np. dzika róża, jarzębina).
W praktyce oznacza to, że sezon na zioła trwa praktycznie od marca do października, a w przypadku niektórych gatunków – nawet dłużej.
Pogoda i pora dnia – szczegóły, które mają znaczenie
Zioła najlepiej zbierać w suchy, słoneczny dzień, po opadnięciu porannej rosy, ale zanim słońce stanie się zbyt intensywne. Wilgoć powoduje szybsze psucie surowca, a nadmiar słońca może przyspieszyć ulatnianie się olejków eterycznych.
Zbiory prowadzone w deszczu lub tuż po nim to częsty błąd – liście i kwiaty schną wtedy zbyt wolno, co sprzyja rozwojowi pleśni. Dobrze zorganizowany plantator wie, że pogoda decyduje o jakości całego plonu.
Jak zbierać zioła – ręcznie czy mechanicznie?
W zależności od gatunku i przeznaczenia surowca, zbiory mogą być prowadzone ręcznie lub mechanicznie.
- Zbiory ręczne pozwalają zachować większą precyzję – szczególnie w przypadku delikatnych kwiatów czy liści. Są nieocenione w naturalnych zbiorach, gdzie każda roślina wymaga indywidualnego podejścia.
- Zbiory mechaniczne stosuje się głównie w uprawach towarowych, np. mięty, tymianku czy melisy. Odpowiedni sprzęt pozwala na szybkie i równomierne koszenie, przy minimalnych stratach surowca.
Kluczowe jest jednak, aby zbiór był wykonany w odpowiednim momencie – nawet najlepsza maszyna nie zastąpi właściwego terminu i wiedzy o roślinie.
Co dalej po zbiorze – suszenie i przechowywanie
Zebrane zioła powinny jak najszybciej trafić do suszenia, ponieważ procesy biologiczne w ściętych roślinach zachodzą nadal – mogą prowadzić do utraty cennych substancji i przebarwień.
- Zioła suszy się w dobrze wentylowanych, zacienionych pomieszczeniach, w temperaturze nieprzekraczającej 40°C.
- Rośliny bogate w olejki eteryczne (mięta, tymianek) wymagają jeszcze niższych temperatur, aby nie straciły aromatu.
- Po wysuszeniu następuje segregacja i oczyszczanie – usuwanie zanieczyszczeń, zdrewniałych fragmentów i niedojrzałych części.
Dopiero tak przygotowany surowiec trafia do skupu lub dalszego przetwarzania.
Zrównoważony zbiór – troska o naturę
Coraz większą uwagę przykłada się do tego, by zbiór ziół był zrównoważony i bezpieczny dla środowiska. W przypadku naturalnych stanowisk kluczowe jest, by nie zbierać zbyt dużej ilości roślin z jednego miejsca i pozostawiać część populacji do dalszego odrastania.
Polish Herbs współpracuje z dostawcami, którzy przestrzegają zasad ochrony przyrody i posiadają odpowiednie certyfikaty ekologiczne. Dzięki temu mamy pewność, że pozyskiwany surowiec jest nie tylko wysokiej jakości, ale też pochodzi z odpowiedzialnych źródeł.
Dlaczego jakość zbioru ma znaczenie dla dalszego przetwarzania
To, jak zioła zostały zebrane, wprost przekłada się na ich późniejszą wartość technologiczną. Surowiec, który był zbyt długo przechowywany przed suszeniem lub został zebrany po przekwitnięciu, traci intensywność koloru, zapachu i zawartość substancji czynnych.
W Polish Herbs duży nacisk kładziemy na współpracę z plantatorami i zbieraczami, którzy dbają o każdy szczegół – od terminu zbioru po sposób suszenia i magazynowania. To właśnie dzięki temu nasze zioła i ekstrakty trafiają do producentów suplementów, herbat i kosmetyków w najlepszej możliwej jakości.
Kilka słów podsumowania ważnego tematu
Zbiór ziół to nie tylko praca sezonowa, ale sztuka wymagająca znajomości rytmu natury. Odpowiedni moment, pogoda, sposób cięcia i właściwe suszenie – każdy z tych elementów decyduje o tym, czy surowiec zachowa swoje cenne właściwości.
W Polish Herbs wierzymy, że najwyższa jakość zaczyna się właśnie w momencie zbioru. Dlatego współpracujemy z dostawcami, którzy dzielą nasze podejście – szacunek do roślin, dbałość o szczegóły i pasję do natury.
